سید مرتضی اهرمیسید مرتضی مجتهد اهرمی معروف به «علم الهدی» (در گذشته به سال ۱۳۱۶ ش) از منطقه دشتی برخاست. وی سردستۀ مشروطه‌خواهان بوشهر است. ۱ - معرفی اجمالیسید مرتضی مجتهد اهرمی، ملقب به علم الهدی، از روحانیون استعمارستیز ایران در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری بود. وی در اهرم، مرکز تنگستان به دنیا آمد. در نوجوانی برای تحصیل علوم دینی به نجف اشرف رفت و نزد آخوند خراسانی تلمذ کرد و به درجه اجتهاد نایل شد و سپس به بوشهر بازگشت. ۲ - فتوای جهاد سید مرتضیدر سال ۱۳۲۶ ق پس از بمباران و تعطیل مجلس توسط محمدعلی شاه قاجار، علم الهدی به فتوای سیدعبدالحسین لاری و نیز اجتهاد خود بر ضد انگلیسی‌ها فتوای جهاد صادر کرد و رئیس علی دلواری را با صد نفر تفنگچی تحت امرش به بوشهر دعوت نمود و با کمک آنها و آزادی‌خواهان بوشهر، تمام ادارات دولتی را از دست نمایندگان دولت، خارج ساخت و خود رتق و فتق امور بندر را در دست گرفت و به عزل و نصب مأموران دولت پرداخت و تسلیم وجوه گمرک جنوب را به دولت انگلستان – که گمرکات بوشهر را در اختیار داشت – قطع نمود. ۳ - دستگیری و تبعیدازاینرو به درخواست و فشار انگلیس، احمدخان دریابیگی، حکمران بنادر جنوب و از عمال انگلستان، از طرف دولت مرکزی، مامور قلع و قمع علم الهدی گردید. دریابیگی نیز خانه او را به توپ بست و سپس بدان حمله کرد و سید مرتضی را دستگیر نمود و او را با وضع زشتی در کوچه‌های بوشهر گرداندند و سپس زندانی کرد و پس از چندی به عتبات تبعید نمود. سید مرتضی در آنجا به تکمیل تحصیلات خود پرداخت و بعدا به بوشهر بازگشت. وی در هنگام تشکیل مجلس مؤسسان و تغییر سلطنت از قاجاریه به پهلوی، به نمایندگی از طرف اهالی بنادر به مجلس مؤسسان رفت و به تغییر سلطنت رأی داد و در ۱۳۰۷ در بوشهر درگذشت. او مردی شجاع و مجاهد و از مخالفان سرسخت نفوذ انگلستان در کشور بود. در هنگام دیدار رضاشاه از بوشهر در ۱۳۰۷ وی به همراه جمع دیگری از علما، در دارالحکومه آن شهر با وی دیدار کرد و ضمن سخنانی از وی خواست تا به نفوذ انگلستان در ایران پایان دهد. [۱]
رکن‌زاده آدمیت، محمدحسین، دانشمندان و سخن‌سرایان فارس، ج۳، ص۶۵۶ ـ ۶۵۲.
۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامههای انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، فرهنگ‌نامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «سید مرتضی اهرمی». |